In de politiek gaat het niet alleen om ideologie en het bereiken van idealen. Feiten tonen aan dat zonder geld, er geen politieke partij kan zijn. Waar de financiering vandaan komt, bepaalt het vertrouwen dat mensen hebben in de politiek in het algemeen maar ook in de werking van de democratie in een land. Want velen geloven in het concept ‘Hij die betaalt, leidt’. Waar komen de middelen vandaan die onze politieke partijen ter beschikking hebben? Komt het van lokale bedrijven die op de juiste manier opereren, stichtingen, buitenlandse donateurs, of Sugar Daddys Anonymous?
Het introduceren van transparantie, regelgeving en het creëren van meer duidelijkheid in de financiering van politieke partijen is van groot belang! Op Curaçao werd in 2010 de ‘Landsverordening Financiering van Politieke Organisaties’ (hierna: Landsverordening) ingevoerd om de integriteit van politieke partijen te bevorderen.
Ondanks dat de Landsverordening een stap in de goede richting is, heeft Transparency International (TI) in hun rapport van 2013 nog steeds een aantal flaters en ambiguïteit geïdentificeerd in de manier waarop de wetten zijn geschreven. Deze kunnen de effecten van het functioneren van het reglement verminderen. TI beveelt aan om de financiering van politieke partijen te evalueren en de wetten te vernieuwen om controle van politieke groepen en hun individuele kandidaten effectiever te maken.
De Landsverordening verplicht een politieke partij om vóór 1 april een jaarverslag en een financieel verslag in te dienen bij de Raad van Kiesers (Kiezersraad, KE), die de voortzetting is van het Hoofdkantoor van Curaçao. Het rapport moet informatie bevatten over de financiële positie van de partij en een geconsolideerde verklaring over inkomsten en uitgaven. KE stuurt het financiële verslag naar Stichting
Overheidsaccountantsbureau (SOAB), dat controleert of de gegevens in het rapport correct zijn. Ten slotte stuurt SOAB zijn adviseur over het rapport naar de KE.
Politieke partijen moeten voor 1 februari van elk jaar een overzicht van hun giften/donaties bij de KE indienen. Dit geldt ook voor individuele kandidaten die hebben deelgenomen aan de Statenverkiezingen die een samenvatting van de ontvangen giften een maand na de verkiezingsdag bij de KE moeten indienen. Op zijn beurt kan de KE ook de SOAB vragen om de waarheid van de ontvangen informatie te controleren. De resultaten van de SOAB-controles worden bewaard in de archieven van de KE.
Een van de tekortkomingen in de wet is het ontbreken van een verplichting om gegevens te publiceren. De kiesraad en SOAB zijn volgens artikel 20 van de Landverordening gehouden aan een geheimhoudingsverplichting. Elke overtreding hiervan is een misdrijf.
De Landsverordening vereist de politieke partij zelf ook niet om haar financiële informatie te publiceren en staat ook niet toe om samenvattingen van giften aan politieke partijen en hun kandidaten te publiceren.
Dit maakt publieke controle op de financiële steun van politieke partijen praktisch onmogelijk. Volgens het rapport van Transparency International blijkt dat zelfs in het geval dat een persoon een beroep doet op de Wet op Openbaarheid van Bestuur, het zeer waarschijnlijk is dat hij geen informatie zal ontvangen over de financiering van politieke partijen. Om transparantie te bevorderen, moeten politieke partijen duidelijkheid geven over hun financiering, aldus TI.
Als de KE vaststelt of vermoedt dat een politieke partij of kandidaat een daad heeft gepleegd die volgens de Landsverordening een misdrijf is, dan wordt er een aanklacht ingediend volgens artikel 18 van de Landsverordening bij het Ministerie van Openbaar Zaken.
Tijdens de verkiezingen van 19 maart 2021 waren er in totaal 353 kandidaten op een van de 15 lijsten. In het Jaarverslag van 2021 van de KE wordt het volgende vermeld: ” op 23 september 2021 heeft de KE, in overeenstemming met de wettelijke regel, de Procureur-Generaal ervan in kennis gesteld dat op die datum 87 kandidaten niet aan artikel 12 lid 2 van de genoemde verordening hebben voldaan”. Dit is 25% van het totale aantal kandidaten.
Argumenten ‘voor’ en ‘tegen’ de publicatie van gegevens Curaçao Transparent Foundation (Curaçao Transparente) organiseerde een debat tijdens de Dag
Internationaal tegen Corruptie in december 2021 over het onderwerp ‘transparantie’. Een van de beweringen die aan de orde kwam was: ‘Financiering van politieke partijen moet openbaar zijn’.
Een panel van experts uit het bedrijfsleven en de publieke sector gaven hun visie op de kwestie. Deze Pro-publicatie benadrukte dat de huidige financieringswetgeving niet voldoende is om de doorzichtigheid te bereiken die de bevolking wenst. Volgens Pro is publicatie nuttig voor zowel de gemeenschap als de politicus zelf. Vervulling van de grondverordening
De tegenstanders argumenteerden echter dat de publicatie van
de namen van bloedgevers kunnen gevolgen hebben voor onder meer bedrijven die donaties aan politieke partijen kunnen stoppen, waardoor de wettelijke geldstroom kan worden gestopt en politieke partijcampagnes kunnen worden gefinancierd met crimineel kapitaal. Initiatieve wetsvoorstel
In 2014 presenteerde een fractie van Staten een voorstel voor een initiatiefwet om transparantie te bevorderen volgens de aanbevelingen van TI. Het Hoofdstembureau (nu de Kiesraad) wordt verantwoordelijk voor de publicatie van de ontvangen opsomming en de financiële informatie wordt openbaar gemaakt. Politieke partijen blijven vrij om te bepalen hoe zij donaties verzamelen en hoe zij deze besteden, zolang hun handelingen niet onwettig zijn. De status van dit voorstel is voor Curaçao Transparent onbekend. “Follow the money” is belangrijk in het kader van het creëren van vertrouwen in een democratie. Om te voorkomen dat financiers van politieke partijen worden gefinancierd volgens het principe van ‘wie betaalt, stuurt’
en andere bedrijven en/of burgers worden geschaad, blijft Curaçao Transparent aandringen op volledige transparantie over de sponsor en donateur van politieke partijen. De financiering van onze politieke partijen moet zorgvuldig worden gemonitord door gezonde en haalbare wetten. Er zijn nog meer onjuistheden over de financiering van politieke partijen die TI heeft ontdekt en die in een ander artikel zullen worden geanalyseerd. Het is belangrijk om de aanbevelingen van dit rapport te volgen.
Want de gevaren van integriteit verdwijnen niet vanzelf. De aanbevelingen die in 2013 werden gedaan, blijven relevant en de implementatie ervan kan bijdragen aan een integrerend en betrouwbaar bestuur. Dit artikel is het derde in een reeks van zes waarin de aanbevelingen van Transparency International uit de vorige tien jaar worden overgenomen. OPINION: Stichting Corso Transparente