Policial

Nos normal ‘nobo’ Nos no ta bai bek na e “normalidad’ cu nos conoce.

Whatsapp Image 2020 04 19 At 15.12.06

ORANJESTAD,Aruba

Pa stop e coronavirus, nos lo tin mester di cambia casi tur cos cu nos ta haci di forma radical. Di e forma con nos ta traha, haci ehercicio, socialisa, haci compras, manera di busca cuido medico, manera di educa nos muchanan, manera di cuida di nos ser nan keri.

Mescos cu dunado di cuido ta wordo educa, ta haya instruccion, guia con pa bisti un ‘mask’. Mescos nos hendenan por wordo educa pa haci uso di ‘mask’ di forma corecto y responsabel, di e forma aki haci uso di ‘mask’. Obviamente conhuntamente cu distanciamento social di 2 meter, laba man frecuente, nister/tosa den elleboog of den papel di un solo uso, desinfecta tur superficie frecuentemente incluyendo tur producto cu wordo cumpra of treci cas, kita sapata na entrada di cas etc.

Pa locual ta supermercado, minimarket, restaurant, botica y otro tipo di servicio lo mester continua operacion di un forma diferente. Lo mester opera a base di protocol estricto uniforme. Algun compania a tuma como iniciativa propio pa haci algun cambio den e forma di brinda servicio, percurando pa e bienestar y salud di nan empleado y cliente.

Tur compania, instancia, departamento gubernamental of no gubernamental tin cu haci un inventario di nan empleado cu ta core riesgo di salud, con pa adapta nan ‘werkomgeving’, si nan ta traha for di cas, on the field (cu distanciacion social) of virtual (zoom, skype, teams of facetime etc.). Mescos pa nan cliente, nan mester traha un plan pa adapta nan manera di duna servicio of mester adapta e servicio cu nan ta duna. Por ehempel, por midi temperatura di tur empleado y cliente.

Pa e tarea aki e ‘taskforce’ di gobierno lo mester haya e espacio pa evalua conhuntamente cu e doño di e companianan si nan lo por habri abase di e criterianan di salud & seguridad.

E lugarnan cu no cumpli cu e criterianan lo mester adapta nan facilidad por ehempel of lo mester opera via delivery of keda sera. Idealmente negoshinan lo mester entrega un plan (“policies & procedures”) di adaptacion di e negoshi pa COVID-19 pa por opera.

Eventonan grandi, aglomeracion di persona no lo por wordo permiti (publico den tribune, nightclubs, concierto etc). Mester ta claro na ki momento “samenscholing” di mas di 3 persona lo por wordo alivia gradualmente. Pa locual ta testing, e “syndromic/sentinel surveillance” pa casonan asintomatico mester ta activo, pa preveni cu nan por contagia otro persona sin cu nos sa. Mester keda monitoria e situacion di contagio pa si na un dado momento presenta un “outbreak” por atende cu esaki y si mester reactiva un medida implementa anteriormente.

Persona vulnerabel mester keda wordo protegi (cas di cuido, persona di edad avansa, persona na hospital, persona cu enfermedad cronico of cu sistema inmunologico comprometi ), mantene e restriccion di bishita te na momento cu ta necesario. Mester percura pa e personanan tin variedad den nan actividadnan diario pa salud emocional, mental y fisico.

Na momento cu wordo permiti pa turista bolbe drenta nos isla, nos lo mester exigi sea pa nan bai den cuarentena, of mester testnan (p.e. rapid test) of nan lo mester por demostra cu nan tin inmunidad (bewijs). Algun aerolinea a inicia cu esaki. Ademas Aruba mester ta prepara pa atende cu casonan positivo cu lo por wordo importa una bes wordo permiti pa personan ingresa Aruba. Ya caba nos tin un cantidad di cama pa Intensive Care extra cu ta importante pa ora di tuma e paso aki. Na mes un momento e mes un protcolnan aki mester ta aplicabel pa residentenan di Aruba cu lo kier biaha. Y na momento cu Aruba haya e prome cargamento di e vacuna, nos mester ta consciente ken ta e personanan cu lo bin na remarke pa haya e vacuna prome.

Organisacion Mundial di Salud no por garantisa na e momentonan aki cu persona cu a recupera lo tin inmunidad. Tin hende cu a haya e virus y no a crea inmunidad y tin hende cu a crea inmunidad fuerte.  Personan cu a wordo infecta, cu si a haya immunidad nos no sa si nan lo mantene esaki pa 1 aña of mas te ora tin un vacuna cu ta safe, efectivo y ta disponibel aki na Aruba. Den tur esaki, ta importante cu aunke nos no sa si hende lo haya inmunidad of mantene esaki, ni con largo, pa cuminsa haci rapid test of ELISA pa test pa inmunidad lo mas pronto posibel. Iniciando pa test tur e personanan cu a caba nan cuarentena. Pa cu esaki mester sosten di gobierno pa laboratorionan acredita por valida nan test mas lihe posibel y pa traha den ekipo locual e crisis aki ta exigi. Mientras tanto ta keda pendiente riba mas estudio di inmunidad pa Sars-CoV-2 keda cla y wordo publica.

E norma nobo cu enrealidad semper mester tabata asina, ta cu si bo ta un ‘tiki malo’ mes cu cualkier infeccion respiratorio sea bacterial of viral cu bo NO ta bai traha of NO ta wordo obliga pa bai traha te ora cu bo dokter permiti esaki y dunado nan di trabou lo mester por brinda e posibilidad di traha for di cas si ta posibel. E ta responsabilidad social cu cada empleado y dunado di trabou tin. Yama 280-0101 of bo dokter di cas pa bo por test. Si resulta cu bo no tin COVID-19, y tin otro virus respiratoria corda bisti un ‘mask’ na momento cu mester sali for di cas pa proteha e personanan rond dibo. Mescos ta conta pa muchanan y hobennan na momento cu reapertura di scolnan tuma lugar.

E rason cu mi ta trece esaki dilanti ta cu mas di 1000 persona a wordo getest pa COVID-19 unda 96 so ta positivo pa COVID-19. Esaki por nifica diferente cos, por ehempel; cu e persona tin COVID-19 pero a test muchu trempan y ta sali negativo; cu e muestra tuma no tabata bon cu por pasa(esaki lo ta minoria di e casonan); e persona no tin COVID-19 pero tin sintoma, kico e tin? e tin Influenza? Otro virus respiratorio?

E grupo di riesgo pa locual ta influenza ta personanan 60+, menor di 2 aña y tur persona cu enfermedad cronico manera diabetes etc.

Aki na Aruba nos tin mas di 23.000 persona 60+. October ta e luna cu e vacunacion di influenza ta tuma luga. Lo ta ideal pa e personanan cu ta den e categoria di riesgo, wordo bon informa y percura pa nan haya e vacuna na tempo cu nan concentimento.

Y sin lubida cu mester tin un luga apropia pa isola personanan (local of turista) cu test positivo pa COVID-19 manera Orgnisacion Mundial di Salud ta recomenda. Por haci uso por ehempel di ‘airbnb’ cu a wordo menciona cu lo haci uso di esaki na momento cu un turista test positivo pa COVID-19.

Nos mester mira e crisis aki manera un oportunidad pa adapta, pa innova, pa nos sali dilanti . Unico manera pa logra esaki ta pa nos pensa den forma colectivo y no individual. Y manera e dicho ta bisa “no hay mal que dure 100 años”.

Whatsapp Image 2020 04 19 At 15.12.06

Related posts

Taxi a bay pega den palo di kwihi cu su cadillac escalade

EA News Author

Cuerpo policial di Aruba ta wordo fortifica cu seis colega nobo

EA News Author

Cuerpo Policial Aruba ta informa:

EA News Author

Leave a Comment

Whatsapp Message