LocalPoliticaFeatured

Opinion publico : Armand Hessels……SIN BERGUENSA!

Armand Hessels 1

Na november ultimo partido MEP a anuncia comienso di su campaña pa elecshon. AVP a cuminsa prome caba cu encuentro cu partner social (‘Scucha,  Pensa,  Recupera  Miho’). A invita nan pa discuti asunto social. Esey mester a crea e impreshon cu AVP ta precupa pa comunidad. Aparentemente esey a conta tambe pa e bishita recien na SVB y pensionado pa ‘salbaguardia penshun di nos grandinan’. E colmo di hipocrecia!

Aas

Penshun a hunga un papel importante den varios elecshon. Despues cu a institui e fondo di penshun na 1960 a base di un edad di penshun di 65 aña, a baha e edad di penshun na 1975 pa 62 aña. Na 1992 MEP a sigui baha e edad di penshun pa 60 aña mientras cu a aumenta penshun cu 40%. A haci esey a pesar di e advertencianan serio di parti di consehero cu a premira problema grandi pa e fondo di penshun.

AVP a gana elecshon di 1994, parcialmente pa su promesa pa redobla e penshun (original). Sinembargo,  e aumento modesto di premie cu mester a financia esaki tawata totalmente insuficiente. Pesey tanto SVB como KPMG a adverti seriamente contra e plannan. Pero e prome ministro di e tempo ey a neglisha esakinan bou di e pretexto: “Mi no a ricibi e rapport aki”!

Consecuencia

A pesar di advertencia di e director interino di finansas, director di SVB y asta International Labour Organisation (ILO), gobierno a laga e situashon aki pa su cuenta. Na 2008 a resulta cu e fondo di Afl. 350 miyon di SVB a baha te mitar. Ya caba e fayo tawata monta na Afl. 9 miyon, pero lo sigui subi te Afl. 20 miyon na 2009, Afl. 30 miyon na 2011 y Afl. 100 miyon na 2016. E ora ey gobierno (cu ya caba tawata practicamente bancarota), segun ley, lo mester cubri e fayonan. Esaki lo ta imposibel pa motibo di e fayonan presupuestal structural. Asina gobierno no a tene su mes na su obligashon legal pa percura pa e reservanan obligatorio pa ley di e fondo.

Corecshon inevitable

Na 2008/9 e gobierno di MEP di e tempo ey a haci intento pa aumenta e edad di penshun. Pero AVP a torpedea esaki di biaha. Sinembargo, ora AVP a keda confronta cu e realidad despues di a asumi gobernashon na 2009, e no por a haci otro cu aumenta e edad di penshun pa 65 aña, manera e tawata originalmente. Asina AVP a keda forsa pa coregi su promesanan electoral iresponsabel, despues di a gasta tur reserva di e fondo. Pero esey no tawata tur.

‘Regalo’ di SVB

En consecshon cu Status Aparte, Aruba a ricibi di SVB Antia Hulandes Afl. 60 miyon pa e fondo di SVB nobo di Aruba. Esaki tawata premie cu e trahadornan Arubano a paga pa nan penshun. Claro cu gobierno di Aruba nunca a pasa e placa aki pa SVB-Aruba. El a keda para como debe di pais Aruba pa cu SVB. Na 2014 Cft a constata cu lo tin un fayo atrobe na 2015 y cu SVB lo tin mester di un prestamo di Afl. 3,4 miyon pa por logra cumpli cu su obligashonnan. Na 2014 Conseho di Consulta tambe a mustra riba esaki, mescos cu SVB mes y ILO. Pero asina mes e gobierno di AVP a dicidi na 2015 pa elimina su debe di Afl. 60 miyon cu SVB, considerando esey como un ‘regalo’ di SVB pa gobierno pa asina ‘cumpli’ cu e norma di presupuesto. SVB (y pues e pensionadonan) por a yama NAN placa ayoooo!

‘Corecshon’ na APFA

Di mesun manera e fondo di penshun di empleado publico (APFA) ya caba pa varios aña tawata confronta reto grandi. Esaki tawata mas bien consecuencia di e areglo di penshun bieu -y luhoso!- for di 1936. Esaki tawata basa e penshun riba e salario di e ultimo dos añanan di trabou y por a disfruta di dje ya caba for di 55 aña. ‘Politica’ a abusa grandemente di esaki dor di duna nan seguidornan fiel un tremendo promoshon dos aña prome cu nan penshun. Como cu no a paga un premie pa cubri esaki, el a nifica un atentado serio riba e fondo. Ademas gobierno di AVP no a paga premie duranta aña, locual a crea un atraso di multi miyones. Na 2001 a ‘solushona’ e problema aki cu introducshon di un ‘calculo nobo di interes’. Esaki a transforma e debe di pais Aruba na APFA den un solo tiro den un debe di APFA na pais Aruba (Ticonomics). Aki tambe centenares di miyon di florin di pensionado y empleado publico a desparce. Pero e fayo presupuestal substancial di gobierno a camba sí den un surplus.

Na 2014 e grado di cubrimento di APFA tawata monta na solamente 80%. Gobierno tawatin e obligashon legal pa cubri e fayo di Afl. 170 miyon. Esey el a haci tambe (bou di preshon pisa di Hulanda!) dor di presta placa di e propio APFA ‘pa cumpli cu su obligashon’…

Seguro di penshun obligatorio

Na 2011 gobierno di AVP a introduci e seguro di penshun obligatorio. Den esey tawata falta hopi claridad: kico lo ta e gastonan y rendimiento durante e periodo di pago; con a regla e penshun pa viuda y yiu y den caso di invalides; y con e aseguradonan lo haya splicashon di nan doño di trabou tocante e areglo di penshun? Como cu gobierno te dia di awe a laga di nombra un supervisor manera p.e. SVB, regularmente abuso sa tuma luga: empleado cu no ta inscribi; no sa paga premie, pues no por spera penshun despues. Of si ta kita premie di e trahador, pero no ta pas’e pa SVB, etc. Al fin y al cabo e penshun no ta mucho cos di gaba. Pero pa gobierno e fondo tin e bentaha cu a crea otro posibilidad p’e presta placa.

Promesa di elecshon na 2017

Durante elecshon na 2017 e dos partidonan politico grandi a purba di gana votador di nobo cu promesa absurdo. MEP a propaganda un reducshon di e edad di penshun te 62 aña. AVP a pinta un imagen n’e pensionadonan cu lo aumenta nan penshun, cu lo introduci un ‘huurtoeslag’ banda di e ‘reparatietoeslag’ te asta Afl. 300,- florin, mientras cu lo baha e premie di AZV y otro impuesto. Su sinberguensura a bay asina leu cu el a plantea di ta responsabel pa salbashon di e fondonan di AOV y APFA di un bancarota sigur. E partido no a conta acerca cu e casi-bancarota ey tawata consecuencia di su propio decishonnan. Conseho di Consulta a reacshona cu un advertencia serio cu tipo di plannan asina lo hiba na un bancarota acelera di e fondo di penshun.

Conclushon

Si nos pone e diferente echonan aki tras di otro, ta bira cla cu e ‘precupashon’ di AVP pa salbaguarda penshun sin mas ta na su luga. Tanten cu partido politico manera AVP y MEP ta keda mete cu penshun pa motibo electoral, di berdad e penshonadonan tin tur motibo pa ta precupa: metemento di parti di partido politico a costa nos fondonan di penshun (y pues e penshonadonan) hopi centenares di miyon di florin. Consecuentemente esaki casi a hiba na bancarota di specialmente e fondo di penshun di AOV. Pesey ta importante pa saca, mescos cu e maneho di personal, e maneho di penshun for di e esfera di influencia politico partidista.

Armand Hessels 1

Related posts

Dialuna lo recorda 125 aña di independencia di Philippina y 20 aña di aniversario cu a hisa e prome bandera di Philippina na Aruba

EA News Author

Jose Rosales says goodbye to the Dutch Caribbean Police Force on Bonaire

EA News Author

Aruba tin un ley cu ta limita uzo di productonan di tabaco

EA News Author

Leave a Comment

Whatsapp Message