FeaturedSocialLocal

Dia mundial di oceanonan, 8 juni 2024

Wod 8 June 4 1

BACKGROUND
Oceanonan di mundo ta haci Tera habitabel pa humanidad. Awacero, awa potabel, clima, tempo,
costa, gran parti di nos cuminda y incluso e oxigeno cu nos ta respira ta bin di oceano den ultimo
instancia y tur ta ser regula pa nan. Oceano y laman ta canalnan vital pa transporte y comercio.
Utilisacion prudente di e recurso aki ta clave pa un futuro sostenibel. Sinembargo, e actualidad ta cu
tin un deterioro continuo di nos awanan costero, debi na contaminacion y acidificacion, locual tin un
efecto adverso riba e funcionamento di ecosistema y biodiversidad y tambe afectando pesca
artesanal. Areanan marino proteha mester ser administra di un manera debido cu suficiente recurso
disponibel y regulacion pa reduci sobrepesca, contaminacion marino y acidificacion di oceanonan.
Pa tur e razonan aki Asamblea General di Naciones Uni a dicidi cu entrante 2009, Naciones Uni lo
celebra 8 juni como Dia Mundial di Oceanonan, mediante Resolucion 63/111, di 5 december 2008.
Tema pa 2024: Spierta un profundisacion nobo tocante oceano (Awaken New
Depths)
Oceanonan ta cubri mas cu 70% di nos planeta. Nan ta nos fuente di bida y ta sustento pa
humanidad y tur otro organismo riba planeta Tera. Oceanonan ta produci por lo menos 50% di e
oxigeno di nos planeta y ta forma e ecosistema cu ta contene e mayoria di biodiversidad mundial y
ta alabes e fuente di proteina principal pa mas di un biyon ser humano.
Sinembargo a pesar di tur e beneficionan aki, e oceanonan mester di nos sosten.
Cu mas di 90% di poblacionan di pisca grandi usa pa consumo humano reduci y 50% di e rifnan di
coral destrui, nos ta sacando mas recursonan for di e oceanonan cu por ser reponi. Nos mester
traha hunto pa crea un balance nobo cu ya no ta caba cu recursonan oceanico sino ta permiti
repone esakinan y restora oceanoan como ecosistema vibrante cu un bida nobo
“Spierta un profundisacion nobo tocante oceano“ ta e tema pa Dia Mundial di Oceanonan 2024,
un aña marca pa e Decada di Nacionan Uni di Ciencia Oceanico pa Desaroyo Sostenibel (2021-
2030) Nacionan Uni ta uni forsa cu Gobiernonan, lidernan indigena, cientificonan, ehecutivonan den
sector priva, sociedad civil, celebridadnan y activistanan hubenil pa mustra con nos relacion cu e
oceanonan mester cambia urgentemente y cu den tur esfuersonan te aworaki nos a solamente toca
e superficie di nos conocimento y strategianan necesario pa actua.
A bira ora pa spierta un profundisacion nobo tocante oceano.
Ciencia Oceanico pa Desaroyo Sostenibel y Tratadonan Maritimo pa profundisacion
Na 2017 Nacionan Uni a proclama e Decada di Nacionan Uni di Ciencia Oceanico pa Desaroyo
Sostenibel pa e periodo 2021-2030, y a invoca e Intergovernmental Oceanographic Commission di
UNESCO pa prepara un plan di implementacion pa e Decada den consulta cu Estadonan Miembro
di Nacionan Uni, organisacionan specialisa, fondo, programa y organismo di Nacionan Uni y demas
otro entidad intergubernamental, NGOs y stakeholders. E motivacion pa e Decada tawata pa reverti
e ciclo di deterioro di salud di oceanonan.

Collaborative Research – ICT for development – Governance –
Treaties Monitoring with focus on SIDS
Press inquiries: Email: press.rwicore@gmail.com
Facebook: https:/www.facebook.com/rwicorefdn
Aruba Chamber of Commerce Register no. S.582.0
PO Box 1154, Oranjestad, Aruba, Dutch Caribbean

IOC-UNESCO a crea un Plan di Implementacion, y a formula un Roadmap, Obhetivo, Desafio y
Meta pa logra, tur den e cuadro di e Obhetivonan di Desaroyo Sostenibel (SDGs).
Na 2018 Nacionan Uni a proclama 2022 como Aña Internacional di Pesca Artesanal y Acuacultura.
Na 2019 Nacionan Uni a adopta e Decada di Nacionan Uni pa Restoracion di Ecosistema (2021-
2030), cu e meta principal pa restora ecosistema terrestre y marino y pone un paro na e perdida di
diversidad biologico alarmante riba Planeta Tera.
Na 2021 Nacionan Uni a designa 2022 como Aña Internacional pa Ciencia Basico pa Desaroyo
Sostenibel.
Na 2022 a tene e Conferencia di Nacionan Uni riba Oceano, 27 juni-2 juli na Portugal den cual a
adopta e Declaracion “Nos Oceano, Nos Futuro, Nos Responsabilidad”.
Na final di 2022 durante e 2022 UN Biodiversity Conference COP15-CP/MOP10-NP/MOP4 teni den
dos parti na Montreal, Canada y Kunming, China a adopta e Kunming-Montreal Global Biodiversity
Framework formulando 4 elemento clave pa logra pa 2050 y 23 meta pa logra pa 2030.
Na 2023 durante e di cinco sesion di e Intergovernmental Conference on Conservation and
sustainable use of marine biological resources beyond areas of national jurisdiction a logra yega na
un concepto pa un tratado, cual ta spera di lo keda adopta na e di seis sesion 19-20 juni 2023.
Juni 24-26, 2024 lo tuma lugar un reunion di e Preparatory Commission ariba e mesun tema aki.
Na januari 2021 e Plastic Waste Amendments of the Basel Convention on the Control of
Transboundary Movements of Hazardous Waste and their Disposal a drenta na vigor haciendo e
tema di combati polucion di plastico un tema di prioridad.
Na maart 2022 durante e cumbre UNEA-5.2 na Nairobi ta adopta UNEA Resolution 5/14 “End
plastic pollution: Towards an international legally binding instrument” (un Global Plastics Treaty).
Den un segundo sesion di e Intergovernmental Negotiating Committee pa desaroya un instrumento
huridico cu forza di ley internacional pa combati polucion di plastico (INC-2), teni 29 mei te cu 2 juni
2023 na Paris na e sede di UNESCO a keda acorda pa mas o menos 170 pais pa cuminza traha un
promer concepto pa e tratado pa keda presenta na November 2023.
23- 29 april 2024 a sigui elabora riba e tema aki den e di cuater sesion di e Intergovernmental
Negotiating Committee pa yega na e Global Plastics Treaty.
10-12 April 2024 a ser organisa dor di Unesco na Barcelona e Ocean Conference 2024 den cuadro
di e Decada di Nacionan Uni di Ciencia Oceanico pa Desaroyo Sostenibel.
Y na mei 2024 a sali e State of the Ocean Report 2024, cual por cierto ta menciona nos experto
meteorologo Marck Oduber (PhD) como un reviewer di e rapport aki.
SITUACION NA ARUBA
Na Aruba laman falta di ley pa regula contaminacion, proteccion di biodiversidad y recurso marino:
 No tin Landsverordening Milieubeheer
 No tin un Landsverordening Maritiem Beheer pa fiha, regla, proteha y monitorea nos zona
exclusivo economico riba laman y rikeza mineral den fondo den e area aki.
 Basel Convention on the Control of Transboundary Movements of Hazardous Wastes and
their Disposal NO ta implementa
 Convention for the Protection of the Marine Environment of the Wider Caribbean (Cartagena
Convention) ainda falta pa implementa e importante LBS Protocol, Land-based Sources
Protocol, cual ta regula polucion likido y solido cu ta yega laman di actividad riba tera.
 Parke Marino Aruba no ta cubri costa completo y awanan teritorial y aplicacion di e Tratado
(Cartagena) pa proteccion y desaroyo di e medio ambiente marino di e area regional di
Caribe y su Protocol pa Areanan Proteha Especial y Bida Salbahe ta laga hopi di desea.
Na Aruba NGO cu ta conduci ciencia oceanico ta Rainbow Warriors Core Foundation,
Caribbean Applied Engineering and Science Research Foundation y Metabolic Foundation

Related posts

Proseso di cambio di ley di Cannabis a cana corectamente y e speransa ta pa trata e ley fin di februari /Maart den parlamento

EA News Author

Corte di Prome Instancia cu diferente caso

EA News Author

Minister Maduro di cultura a presencia e serenata vallenatacu a ser teni na biblioteca nacional Aruba

EA News Author

Leave a Comment

Whatsapp Message