BonaireFeatured

Deklarashon: James Finies – Bonaire Human Rights Organization (BHRO) den e 3er Foro Permanente di Hendenan di Desendensia Afrikano

3Rd Permanent Forum People Of African Descent
Bon dia, “Bonerian Lives Matter.” Ami ta di Boneiru. Mi ta bini di Karibe, e parti ku ta papia Papiamentu. Papiamentu ta nos idioma materno, ku huntu ku e idioma di Haiti, ta e úniko dos idiomanan ofisial nativo, den Karibe, ku a sobrebibí kolonialismo. Mi ta kontinuá papia awor den e idioma kolonial: ingles kibra
Edukashon ta transmishon di konosementu – konosementu ta hasi bu konsiente di echonan.
Mi lo kompartí algun echo pa eduká, ku nos, e bonerianonan, no ta biba den Karibe pòst-kolonial. Ami ta biba den un kolonia hulandes.
E último dianan nos a skucha frasenan hopi uzá manera: “nos tur a nase igual den dignidat i derecho; derecho humano pa tur; niun hende mester keda atras; niun hende lo ta liber tanten ku tur hende no ta liber; derecho pa humanidat; desigualdat i rasismo sistémiko; genosidio di nativonan; derecho di eksistí”. Esakinan no ta nos pasado, ta nos presente, nos realidat, ta nos lucha diario.
A drai nos sistema di edukashon i nos idioma di edukashon Papiamentu bèk na standardnan i idioma kolonial – pa sostené kolonisashon di parti di establesimentu di hulandes oropeo, segregando nos yunan i baha nan na nivelnan di edukashon mas abou. No ta “braindrain” (esta pèrdida di nos mehor serebronan) sino kolonisashon di nos serebronan, sekuestrando, hòrtando nos yunan, nos hóbennan, nan derechonan humano i futuro.
Desde 2010 nos ta den un depopulashon i eksterminashon sistemátiko i institushonalisá, ku konsekuensia ku e poblashon nativo, lokal, a keda desplaza i redusí na 2017 te bou di 40% i nos ta awor, den 2024, ménos ku 32%. Nos ta un minoria riba nos isla, Boneiru, shete aña adelantá di e pronóstikonan skur.
Nos ta hasi un yamada pa solidaridat i sosten, pa yuda nos para esaki, sino nos lo desaparesé pronto, ku tur ku ta aki awe komo testigu.
Nos rekomendashon na e Foro Permanente di Hendenan di Desendensia Afrikano (PFPAD ):
E akshon prinsipal pa realisá hustisia reparatorio ta edukashon. Ántes e kolonisadónan a uza forsa – awor nan ta uza edukashon na lugá di forsa.
Nos ta aki awe, mi ta kere, mi ta komprendé, maroons moderno, luchadónan pa libertat, mi ta tribi di bisa, ku a skapa di e edukashon-di-indoktrinashon di e kolonisadónan.
Mi ta finalisá sitando Malcolm X: “Ningun hende por duna bo libertat. Ningun hende por duna bo igualdat o hustisia o nada. Bo ta gar’é bo mes.”
Laga nos gara bèk nos edukashon i nos historia, duna bèk na nos yunan, hóbennan, nan armanan ku ta derechonan ku nan a nase kuné, pa nan por gara libertat, igualdat i hustisia reparatorio.
Danki.
Prof Verene Shepherd Chair Cerd James Finies BhroUnited Nations Geneva

Related posts

Minister Thijsen cu bishita di trabao na “Hydrogen Valleyt” na Groningen

EA News Author

Aruba lo cuminsa haci pre order di vacuna

EA News Author

Investigacion Flamingo ta basa riba un keho falso di exminister Marisol Lopez Tromp

EA News Author

Leave a Comment

Whatsapp Message